Zanieczyszczenia i ich skutki, a także znaczenie i konieczność 3 działań „Ograniczaj, używaj ponownie, odzyskuj”
Wraz ze wzrastającą liczbą ludności na Ziemi, rozwojem przemysłu, wzrosła liczba zanieczyszczeń w środowisku. Obecnie tzw. zanieczyszczenia sztuczne, które w przeciwieństwie do naturalnych, są spowodowane działalnością człowieka, stały się problemem całego świata.
Wprowadzanie szkodliwych substancji do powietrza, wód i gleb spowodowało negatywny wpływ na przyrodę, ekosystemy, klimat oraz zdrowie ludzi.
Kilka wieków temu w środowisku dominowały zanieczyszczenia pochodzenia naturalnego. Źródłami zanieczyszczeń powietrza były wybuchy wulkanów, erozja skał, pożary lasów, pył kosmiczny. Zanieczyszczenie wód wynikały z obecności soli, gazów, drobnoustrojów, substancji organicznych i było często związane z wypłukiwaniem tych substancji ze skał i gleb.
Wraz z rozwojem miast, gospodarczej działalności człowieka, ośrodków przemysłowych, do otoczenia zaczęto odprowadzać coraz więcej szkodliwych substancji. W największym stopniu środowisko zanieczyszczają emisje i odpady przemysłowe z fabryk i elektrowni.
Do najgroźniejszych źródeł zanieczyszczeń należy obecnie emisja dwutlenku węgla, prowadząca do efektu cieplarnianego, emisja dwutlenku siarki i azotu, ropa naftowa oraz promieniowanie. Oprócz przemysłu, odpowiedzialnego w głównej mierze za degradację środowiska, negatywny wpływ na poziom zanieczyszczeń ma rolnictwo. Stosowanie nawozów sztucznych, środków ochrony roślin i preparatów poprawiających strukturę ziemi uprawnej, wpływa na gromadzenie się substancji toksycznych w środowisku. Należą do nich głównie pestycydy, azotany, arsen, cyjanki, metale ciężkie (rtęć i ołów). Za emisję tych ostatnich w dużej mierze odpowiada również transport samochodowy. Efektem wzrostu tej dziedziny wielkomiejskiego życia jest rosnąca ilość zanieczyszczeń pyłowych oraz związków ołowiu uchodzących poprzez spaliny samochodowe.
Przemysł oraz transport odpowiedzialne są za zanieczyszczenie powietrza pyłami i toksycznymi gazami, które przy dużej wilgotności powietrza i bezwietrznej pogodzie prowadzą do powstawania zjawiska smogu. Stanowi on zagrożenie dla zdrowia, wywołując reakcje alergiczne, astmę, niewydolność oddechową.
Smog może prowadzić do lokalnych opadów kwaśnego deszczu. Jest to zjawisko rozpuszczania w atmosferze wyemitowanego przez przemysł dwutlenku siarki i tlenku azotu w wodzie, w wyniku czego zanieczyszczenia wraz z opadami spadają na ziemię, zakwaszając wody, glebę i degradując roślinność oraz zdrowie ludzi i zwierząt.
Nadmierna emisja tlenków azotu i obecność freonu w atmosferze powadzi kolei do zaniku powłoki ozonowej w atmosferze (zjawisko dziury ozonowej), która w naturalny sposób chroni organizmy żywe przed szkodliwym promieniowaniem UV.
Wraz z rozwojem miast i przemysłu, źródłem zanieczyszczenia stała się rosnąca ilość ścieków domowych, przemysłowych i rolniczych. Wysoki stopień zanieczyszczenia wód ściekami doprowadził do wyczerpania się ich zdolności do samooczyszczania. W konsekwencji w wodach znajdują się nawozy z pól i detergenty z gospodarstw domowych i zakładów przemysłowych.
Przemysł i gospodarka są odpowiedzialne za rosnącą ilość odpadów, które zalegając na wysypiskach uwalniają trujące substancje do wód i gleb. Wyjściem z tej sytuacji jest budowanie spalarni do utylizacji śmieci. Jednak głównym sposobem przeciwdziałania zanieczyszczeniom odpadami jest ich segregacja i recykling oraz produkcja towarów nadających się do ponownego użytku.
Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom
Głównymi działaniami, podejmowanymi w celu przeciwdziałania zanieczyszczeniom środowiska naturalnego są: odzysk i recykling odpadów, redukcja emisji gazów cieplarnianych do atmosfery, ograniczenie wydobycia paliw kopalnych i zwiększenie udziału odnawialnych źródeł w produkcji energii.
W jaki sposób każdy z nas może przyczynić się do dbania o przyrodę w swoim lokalnym środowisku? Możemy zacząć stosować zasade 3R (reduce, reuse, recycle) nazywana w języku polskim zasadą 3U (unikaj, użyj ponownie, utylizuj) to jeden z fundamentów racjonalnego i odpowiedzialnego gospodarowania. Stosując się do niej, uchronisz nie tylko środowisko, ale także swój portfel.
Kolejność czasowników, które definiują tę ekologiczną regułę, nie jest przypadkowa. Największe korzyści dla środowiska niesie bowiem ograniczanie nadmiernego kupowania oraz wielokrotne używanie przedmiotów, by jak najpóźniej uznać je za odpad. Ostatnim elementem jest zaś racjonalne przetwarzanie, mające pomóc w łatwym i przyjaznym dla otoczenia odzyskiwaniu surowców, z których zostały wykonane konkretne rzeczy
Polacy produkują rocznie ok. 10 milionów ton odpadów komunalnych. W przeliczeniu na jednego Polaka jest to ok. 300 - 400 kg (w zależności od miejsca zamieszkania - w dużych miastach produkuje się więcej odpadów). Przewiduje się, że w ciągu najbliższych lat ilość odpadów, głównie opakowaniowych będzie znacznie wzrastać. Odpady komunalne to nic innego jak odpady powstające w naszych domach, w szkole, w pracy. Produkujemy je codziennie.
Reduce, czyli unikaj
Ograniczajmy wytwarzanie odpadów poprzez odpowiedzialne zakupy, racjonalne gospodarowanie. Róbmy zakupy z głową. Rezygnujmy z rzeczy, których tak naprawdę nie potrzebujemy. Możemy zrezygnować z używania bezpłatnych plastikowych reklamówek rozdawanych przy kasach na rzecz toreb wielokrotnego użytku. Innym pomysłem jest nieużywanie produktów jednorazowego użytku - plastikowych kubeczków, sztućców i talerzy. Przy wyborze towarów w sklepie kupujmy tylko takie, które mają mniej opakowań np. pastę do zębów bez kartonikowego pudełka. Postępujmy wedle zasady – im mniej, tym lepiej. To samo dotyczy asortymentu spożywczego. Poprośmy o ukrojenie kawałka sera czy kilku plastrów wędliny zamiast wybierać te produkty w plastikowych opakowaniach. Podobnie róbmy z warzywami i owocami – pomidory, pieczarki, jabłka czy brzoskwinie kupujmy "luzem", a nie w plastikowych pudełkach lub na tackach, dodatkowo owiniętych folią. Czy nie lepiej wybrać np. kilkukilogramowe opakowanie proszku, zamiast co chwilę kupować małe. Zaoszczędzimy pieniądze, czas i, co najważniejsze dla środowiska, ograniczymy liczbę odpadów. Z tego samego powodu stawiajmy na – szczególnie jeśli chodzi o ciuchy – rzeczy trwałe, solidnie zrobione. Im lepiej są wykonane, tym dłużej będą nam służyć!
Reuse, czyli użyj ponownie
Zróbmy użytek z produktów, które są uznawane powszechnie za jednorazowe - jeśli już wzięliśmy w sklepie bezpłatną reklamówkę, dajmy jej drugie życie w charakterze worka na śmieci; jednostronnie zadrukowane kartki wykorzystujmy na notatki. Przekażmy innym to, co nam nie jest już potrzebne - zamiast wyrzucać zbędne ubrania lub przedmioty, można oddać je potrzebującym, np. zabawki, które leżą nieużywane, jeśli są w dobrym stanie można oddać do przedszkola lub domu dziecka. Książki w bardzo dobrym stanie można oddać pobliskiej bibliotece. Słoiczek po dżemie możemy przeznaczyć na domową konfiturę, a w dużym plastikowym pudełku po lodach możemy przechowywać żywność w zamrażarce. Napoje, wybierajmy te w butelkach zwrotnych. Jeśli nasz ulubiony napój dostępny jest tylko w butelce bezzwrotnej, zastanówmy się, czy nie wykorzystamy jej w inny sposób. Może przyda się na przykład do podlewania kwiatów? Zanim zechcemy wyrzucić rzecz, na zagospodarowanie której nie mamy pomysłu, zajrzyjmy do sieci. Z pomocą przyjdą proekologiczne blogi internetowe, dzięki którym dowiemy się na przykład, jak pomysłowo wykorzystać stare płyty CD, korki z butelek wina, przepalone żarówki lub wytłaczanki po jajkach. Albo w jaki sposób przerobić stare ubrania i tym samym uzyskać coś oryginalnego niewielkim kosztem. Jeżeli niepotrzebne ciuchy są w dobrym stanie, oddajmy je rodzinie, przyjaciołom lub po prostu osobom potrzebującym. To samo zróbmy ze sprzętami domowymi, zabawkami, filmami, książkami i czasopismami.
Recycle, czyli utylizuj
Nie wszystkich odpadów można uniknąć, tak jak nie wszystkie rodzaje produktów poddają się wielokrotnemu użyciu. Odpady, których nie da się uniknąć ani używać wielokrotnie, należy poddać segregacji, aby odzyskać te, które nadają się do ponownego przetworzenia, czyli recyklingu. Selektywna zbiórka odpadów i pozyskiwanie tą drogą surowców wtórnych stanowi podstawę racjonalnej gospodarki odpadami. Segregujmy papier, plastik, szkło i metale zgodnie z polityką odzysku obowiązującą w naszym miejscu zamieszkania.Jeśli zamierzamy pozbyć się niesprawnego radia, telewizora albo sprzętu AGD, poszukajmy w internecie adresów specjalnych punktów, które gromadzą tzw. elektroodpady. Nie wyrzucajmy ich do zsypów czy przydomowych śmietników. Pamiętajmy o odpadach niebezpiecznych, takich jak akumulatory, baterie czy świetlówki. Nie wyrzucajmy ich do kosza z odpadami biodegradowalnymi – ze względu na możliwość zanieczyszczenia metalami ciężkimi gleby i wód gruntowych takie przedmioty muszą być utylizowane osobno. Podobnie postępujmy z przeterminowanymi lekami – w aptekach znajdziemy pojemniki, w których można umieścić tabletki, syropy czy inne medykamenty, których data ważności już się skończyła. Jeżeli mamy taką możliwość, oddzielajmy odpady organiczne i przerabiajmy je na kompost we własnym zakresie bądź wyrzucajmy do pojemników na bioodpady.
Chcąc zachęcić Państwa do stosowania tych działań podajemy przybliżony czas rozkładu niektórych produktów:
- woreczek z tworzywa sztucznego - 300 lat,
- butelka szklana - 4000 lat,
- puszka po piwie -200-500 lat,
- butelka plastikowa -450 lat,
- ogryzek - 5 tygodni,
- pieluszka jednorazowa – pampers 300 lat!!!
- szklane naczynie 1.000.000 lat a może i dłużej!!!
- puszka aluminiowa- 80-100lat,
- torba plastikowa – 400lat,
- gumowa opona- 50-80lat,
